Cultuur, Sport & Recreatie : 07 augustus 2000 MENS & WERK
Wet leidt nog niet tot race op deeltijdwerk
Sinds 1 juli is het recht op werken in deeltijd vastgelegd in de Wet. Maar mensen die minder uren willen maken of hun baan met een duopartner willen delen solliciteren vaak liever elders dan dat ze het onderwerp bij hun huidige werkgever aankaarten. 'Ze weten toch dat het volstrekt onbespreekbaar is'.
Wie in deeltijd wil werken, durft dat lang niet altijd aan te kaarten. 'Vrijwel dagelijks schrijven zich hier mensen in die nu een fulltime baan hebben en die willen solliciteren naar een parttime baan. Soms zeg ik tegen ze: "Als je dan toch van plan bent om die reden weg te gaan, laten we het dan samen bij je werkgever aankaarten en kijken wat er mogelijk is in je huidige functie." Maar dat willen ze niet, omdat ze weten dat het toch totaal onbespreekbaar is.' Aan het woord is consultant Peter Rooze, november vorig aar begon hij met Duojob, een adviesdienst en werving en selectiebureau op het gebied van parttime werken en duobanen (waarbij twee mensen één functie delen). Directe aanleiding was de op handen zijnde Wet aanpassing arbeidsduur (Waa), die regelt dat werknemers nadat ze tenminste één jaar in dienst zijn een verzoek om korter werken mogen indienen. De Waa is per 1 juli operationeel, maar Rooze verwacht niet dat mensen nu massaal deeltijdwerk gaan afdwingen. 'Het gaat immers om een geclausuleerd recht. Jouw deeltijdwerk mag het bedrijfsbelang niet schaden. Een onwelwillende werkgever vindt altijd wel een "zwaarwegend bedrijfsbelang". Veel werknemers zullen het potentiële conflict hierover niet aandurven, maar de wet zal de discussie over het onderwerp wel losmaken.'
Ook bij werving- en selectiebureau Capacity schrijven zich regelmatig mensen in omdat deeltijdwerk in hun huidige baan onbespreekbaar is. Regiomanager Pieter van de Winckel: 'Soms vinden ze het al mooi als ze een gewone fulltime functie kunnen krijgen, waarin niet van ze wordt verwacht dat ze zestig uur per week werken.' Capacity bemiddelt voor banen in marketing, sales en communicatie. Het bedrijf heeft een databank met 1500 mensen die als duo of in deeltijd aan de slag willen. Nog eens duizend anderen willen over de mogelijkheden geïnformeerd blijven; zij overwegen in de toekomst minder te gaan werken.
'Bedrijven denken pas over duobanen na als een spilfiguur dreigt te vertrekken'
Vijf jaar geleden was Capacity een van de pioniers in het promoten van deeltijdwerk. Toch wordt nog maar 10% van alle functies waarvoor wij bemiddelen flexibel ingevuld', zegt Van de Winckel. In de praktijk gaan bedrijven het pas serieus overwegen als iemand in een spilfunctie dreigt te vertrekken. In zo'n geval worden wij benaderd om de vrijkomende uren te laten invallen door een parttimer.
De weerstand bij bedrijven lijkt kortzichtig. Korter werken staat hoog op het verlanglijstje van werknemers. Maar liefst 80% van de ict’ers heeft een ‘deeltijdwens, blijkt uit onderzoek van het blad Computable. Dat geldt ook voor 34% van de werknemers in de zakelijke dienstverlening, blijkt uit onderzoek van Heliview Nederland. Bij Duojob schrijven zich vooral mannen in. Ze lopen tegen de veertig en komen na een aantal jaren keihard werken tot de conclusie dat ze een betere balans in hun leven willen. De economische noodzaak om fulltime te blijven werken is er dan vaak niet. Veel hoogopgeleiden zijn op hun veertigste financieel binnengelopen'. Vaak gaat het ook om tweeverdieners: beide partners hebben een goede baan en genoeg geld, maar een tekort aan vrije tijd.
Werkgevers zien het aanbieden van parttime werk echter nog nauwelijks als middel om mensen te werven en te binden. 'Pas als een vacature een halfjaar open staat en een bedrijf geen fulltimer kan vinden die past in het profiel van het bedrijf dan komen ze praten over wat er nog meer mogelijk is', constateert consultant Angelique Smies van Capacity. Terwijl een werkgever zich juist kan profileren op dit gebied. Smies: 'Als mensen ergens relatief makkelijk in een vierdaagse werkweek kunnen stappen, spreekt zich dat rond. Kandidaten die zich bij ons inschrijven geven soms al aan dat ze om die reden bij een bepaald bedrijf willen werken. Het kan dus een enorme invloed hebben op je Imago en uitstraling.'
Op de vestigingen van Capacity werken behoorlijk wat duo's, zoals de managers in Utrecht en Groningen en de regiomanagers in Groningen, Maastricht en Zwolle. Ook een aantal consultants treedt als duo op. Problemen levert dat niet op, zegt Smies: 'Het is gewoon een kwestie van opvoeden. Onze duo managers hebben één kaartje Tegen klanten vertellen ze: "We zijn een duo en allebei op de hoogte van alles." Dat werkt heel goed.
'Met een risicoanalyse haal je de discussie over deeltijdwerk uit de emotionele sfeer'
In de visie van Capacity zijn alle functies in deeltijd of als duobaan te vervullen. Werkgevers hebben daar hun twijfels over, zeker als het gaat om managementfuncties of banen waarin iemand veel contact met klanten heeft. Peter Rooze van Duojob heeft daarom een meetinstrument ontwikkeld (zelf noemt hij het 'quickscan'), waarmee bedrijven een risicoanalyse kunnen maken. Zo zal een manager die veel delegeert eerder gemist kunnen worden dan een participerend leider. Deeltijdwerk is ook relatief 'makkelijk’ te realiseren voor iemand met een solistische functie,of iemand die veel mogelijkheden heeft het eigen takenpakket aan te passen. Middels een vragenlijst worden dergelijke functiekenmerken in kaart gebracht. Maar er wordt ook naar knelpunten in de organisatie gekeken. Als er bijvoorbeeld geen goede taakomschrijvingen zijn' is het lastig werk over te dragen. En een bedrijf met een groot verloop onder medewerkers wordt te afhankelijk van de ‘blijvers’, zeker als goede inwerkprogramma's ontbreken.
Rooze: 'Door de quickscan haal je de discussie uit de emotionele sfeer en kun je op rationele gronden met elkaar in gesprek komen. Een werkgever kan dan bijvoorbeeld zeggen: "Ik zie deze risico's. Kom maar met oplossingen." En een werknemer kan soms aantonen dat er sprake is van een organisatorisch probleem, en dat hij best minder kan gaan werken als dat probleem wordt opgelost.' Rooze helpt bedrijven ook bij het oplossen van de bezettingsproblemen die ontstaan als medewerkers minder willen werken. 'Bedrijven zien vaak alleen die ene functie en willen daarbinnen alle problemen oplossen. Terwijl een functie heel simpel bestaat uit een verzameling van activiteiten en expertises die niet per se aan die ene persoon hoeven vast te zitten.'
Hij geeft het voorbeeld van een manager die steeds meer taken op haar bord kreeg en tegelijk minder wilde gaan werken. Uit de analyse kwam naar voren dat de functie inmiddels zestig uur behelsde. De, manager mocht haar baan toen met een duo-partner delen. In een andere organisatie werd er toen de manager 32 uur wilde werken daarnaast een groeifunctie gecreëerd voor een veelbelovende collega. Rooze heeft ook meegemaakt dat iemand minder kon gaan werken toen bepaalde taken efficiënter werden ingevuld of zelfs overbodig bleken. 'Zo was er een salarisadministratie die veel meer mutaties doorvoerde dan nodig bleek.' Als medewerkers parttime willen werken, stelt Rooze, biedt dat een organisatie ook de kans om werkprocessen nog eens kritisch onder de loep te nemen. 'Nu zie je vaak dat organisatorische problemen op het individu worden afgewenteld. Dat is natuurlijk niet eerlijk.'(FD)
