Cultuur, Sport & Recreatie : 21 Maart 2003 Verrassende vondst Oude Rijkswerf Willemsoord
Bij graafwerkzaamheden op de Oude Rijkswerf Willemsoord in Den Helder, is men op 17 maart op een grote reinwaterkelder gestoten uit plusminus 1822, de tijd dat de rijkswerf is gebouwd. De kelder bestaat uit drie gewelven en is dertig meter lang, drie meter hoog en negen meter breed, met een inhoud van 8000 kubieke meter. De wanden zijn betegeld met geglazuurde rode plavuizen. Aan de buitenzijde zijn de gewelven afgewerkt met gele mergelsteen met een waterdichte afdeklaag van dubbel gebrande kalkmortel, die nog in perfecte staat is, want de kelder was nog waterdicht. Het bouwwerk was een drinkwaterreservoir dat werd gevuld met opgevangen regenwater.
Van hieruit werden schepen voorzien van drinkwater, bovendien was men op dit voormalige defensieterrein op deze manier verzekerd van goed drinkwater in tijden van belegering. Deze conclusie trekt Dirk Reitsma, bouwco”rdinator nieuwbouw en restauratie van de Oude Rijkswerf Willemsoord. De reinwaterkelders moeten van strategisch belang zijn geweest, omdat ze op geen enkele bouwtekening voorkomen en dus geheim waren. Men gaat ervan uit dat zich op het terrein nog enkele reinwaterkelders bevinden. Het gedeelte dat bij de graafwerkzaamheden is beschadigd wordt gerestaureerd. De kelder krijgt een opgemetselde rand met een luik waardoor de gewelven toegankelijk worden voor mensen die er een kijkje willen nemen.
Op het terrein, in totaal 40 ha groot, wordt op het zuidwestelijke gedeelte, waar de kelder zich bevindt, een nautisch themapark ingericht dat in april 2004 gereed is. Hierbij is de rode draad het maritieme verleden van Den Helder en van Nederland. Ook het Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers is hier ondergebracht. Dit museum wordt als eerste fase van het project eind april van dit jaar geopend. De restauratie van de historische gebouwen is in april 2002 afgerond. Op het gedeelte van Willemsoord dat marineterrein is gebleven, bevinden zich onder andere het Marinemuseum, het 'paleis' waar de commandant Zeemacht zetelt in het oorspronkelijke woonhuis van de directeur van de Rijkswerf en het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM).
Rijkswerf Willemsoord is van 1827 tot 1993 gebruikt door de Koninklijke Marine die hier schepen liet bouwen en onderhouden op een beveiligd terrein dat deel uitmaakt van de Stelling Den Helder. Hier bevond zich ook de artilleriewerkplaats van de marine, later de Bewapeningswerkplaats. Al deze activiteiten zijn verplaatst naar moderne accommodatie op het Nieuwe Haventerrein van de Kon. Marine. De gemeente Den Helder verwierf het voormalige marineterrein. Na inventarisatie van de gebouwen zijn deze voor het merendeel in 1997 tot rijksmonument verklaard, samen met de twee historische dokken (1820 en 1866).
De Stelling Den Helder is een erfenis van keizer Napoleon Bonaparte. Hij gaf, na zijn bezoek in 1811, opdracht van Den Helder, een eenvoudig vissersdorp maar met een strategische ligging, het 'Gibraltar van het Noorden' te maken, door de bouw van vestingwerken met daarin een scheepswerf voor de oorlogsvloot, met een eigen zeesluis. Jan Blanken die onder andere in Hellevoetsluis hiermee ervaring had opgedaan kreeg hiervoor de opdracht. Nadat Napoleon van het toneel verdween liet koning Willem I de bouw voltooien.
De Oude Rijkswerf is 166 jaar een streng afgesloten defensieterrein geweest. Als werkgever was de werf echter ook bij burgers geliefd. Na de lagere school kon men hier een vakopleiding krijgen, die garantie op werk bood. Een baan op de Rijkswerf was er lange tijd een voor het leven. Nu is het mogelijk dit bijzondere cultuurhistorische erfgoed eens met andere ogen en van dichtbij te bekijken, tijdens rondleidingen met gids die sinds twee jaar worden gehouden, in afwachting van de opening van het nautisch themapark.
Oude Rijkswerf Willemsoord
Weststraat 1
1781 BW Den Helder
Tel. 0223-616100
Fax. 0223-680068
info@ouderijkswerfwillemsoord.nl.
