Algemeen : 08 Januari 2004 Nieuwjaarstoespraak burgemeester Staatsen
Den Helder: Beter en professioneler
Over verantwoordelijkheid nemen, voorkantsturing en agendamanagement
Nieuwjaarstoespraak burgemeester J.M. Staatsen op 5 januari 2004 op de Oude Rijkswerf Willemsoord/Cape Holland
Dames en heren, het is goed om zo met z'n allen aan het begin van het nieuwe jaar bijeen te zijn. Want wij kunnen allen in 2004 bijdragen aan gezondheid, voorspoed en veiligheid in Den Helder. Die wens wil ik uitspreken voor onze gemeente. Maar ook op individueel niveau wil ik oprecht alle inwoners van onze gemeente een gezond, gelukkig en veilig 2004 toewensen. En zeker ook voor U allen bijeen op deze 'historical site' van Cape Holland. Ik weet overigens niet, of Napoleon deze aanduiding zou hebben begrepen. Trouwens, die aanduiding. Nico Bais en Matthie Vermeulen hebben mij bezworen vanaf nu de enige en voor altijd juiste naam te gebruiken: Cape Holland, Willemsoord Den Helder.
Mogelijk bent U verrast, dat Thomasvaer en Pieternel hier niet staan. Eljo Vos en ik hebben begin december een gesprek met hen mogen hebben. We hebben Den Helder 2003 met hen doorgenomen.
Tot onze spijt zeiden Thomasvaer en Pieternel -zij hebben Eljo en mij overigens met nadruk gevraagd U hun meest hartelijke groeten over te brengen- dat ze niet kwamen: zij vonden, dat Den Helder een jaar met zoveel zorgen en problemen achter de rug had, dat het minder passend was daar met grollen en grappen op terug te blikken! En als je nog zo dicht op de problematiek zit, dan onderken je nog niet, dat de ontwikkelingen rond bijvoorbeeld werkgelegenheid/Marine, rond Cape Holland/bestuurscrisis ook van min naar plus kunnen. Als we met elkaar er tenminste de lessen uit trekken....!
Ze komen dus niet. Ja, ik hoor de teleurstelling door deze ruimte gaan! Hun afwezigheid is inderdaad, ook voor ons, een domper. Maar laten we met elkaar afspreken van 2004 zo'n spetterend jaar te maken, dat ze maandag 3 januari 2005 wel op een Helders podium staan.
VERANTWOORDELIJKHEID NEMEN
Gezondheid, voorspoed en veiligheid.
We kunnen het elkaar toewensen. Maar wie zorgt er voor? Hofland schrijft in de NRC van afgelopen week een bespiegelend verhaal over het jaar 2003 onder de kop 'het jaar van de schamperheid'.
Daarin zegt hij onder meer: "De overheid komt wel een beschermende en regelende rol toe, maar alleen in die gevallen waarin het fatsoen van de gemeenschap niet meer toereikend is. Het individu kan niet bij het eerste het beste noodsignaal zijn verantwoordelijkheid aan de staat overdragen".
Gezondheid. Het debat wordt overheerst door wachtlijsten, rol en taak van huisartsen, vergoeding van medicijnen. Maar wie is verantwoordelijk voor gezondheid, zijn eigen gezondheid? Hoe beïnvloeden we die zelf door ons verstandig, zo u wilt verantwoord, te gedragen als het gaat om eten, drinken, roken en bewegen?
Ik kan het niet nalaten ook vanavond de steun van de stad aan ons Geminiziekenhuis te verwoorden. De Gemeenteraad heeft -zo hebben we met respect kunnen vaststellen- ver zijn nek voor het Gemini willen uitsteken. Wij vertrouwen, dat het Gemini in 2004 zijn stabiliteit zal herwinnen!
Veiligheid. Is de politie wel voldoende in de wijk aanwezig? Treedt de politie voldoende op? Zorgt de gemeente genoeg voor brandveiligheid, handhaven we de afgegeven gebruiksvergunningen?
Zinvolle vragen. Maar toch! Wie is eigenlijk verantwoordelijk voor veiligheid? Wat dragen wij zelf bij aan veiligheid in toch onze eigen wijk? Zorgen wij er zelf voor, dat onze huizen voldoen aan het keurmerk veilig wonen en aan eisen van brandveiligheid? En moet niet primair de horeca zelf zorgen voor veiligheid in de eigen zaak en in het uitgangsgebied?
Breder nog: welke waarden en normen, of eenvoudiger geformuleerd, welke normale gedragsregels over menselijke waardigheid en respect geven wij thuis, op school, in kerk of moskee, bij de sportclub mee aan degenen, die als volgende generatie onze wereld leefbaar moeten en mogen houden?
Overigens: verantwoordelijkheid nemen als uitgangspunt sluit verantwoordelijk zijn voor anderen geenszins uit. Ons komt ook een beschermende rol richting naasten toe, wanneer zij echt niet in staat hun verantwoordelijkheid op te pakken!
Ik noemde de politie: wij hebben gelukkig een rustige, een relatief rustige jaarwisseling gehad. Ik wil onze politie- maar ook onze brandweermensen, die tijdens de jaarwisseling maar 'gewoon' dienst hadden, daarvoor zeer danken. Ik weet, wat de politie er aan heeft gedaan om dat -ik zou bijna zeggen- af te dwingen. Ik wil daarvoor graag vanavond in het openbaar mijn waardering en respect uitspreken. Zij staan immers figuurlijk en soms letterlijk in de frontlinie!
Ik zou aan mijn eerdere wensen dan ook willen toevoegen: ik wens ons toe, dat wij in 2004 echt primair zelf onze verantwoordelijkheid nemen. Eerst ons afvragen, hoe we zelf problemen kunnen voorkomen en, lukt dat niet, hoe we zelf problemen kunnen oplossen.
VOORKANTSTURING
De genoemde voorbeelden maken ook duidelijk, dat we(echt niet alleen de overheid!) heel vaak bezig zijn en veel tijd investeren aan de achterkant, in het achteraf oplossen van ontstane problemen. Wat doen we eigenlijk om aan de voorkant problemen goed te analyseren, te zoeken naar de echte oorzaken?
Voorkomen is beter dan genezen. Ik ben het met u eens: wat een tegeltjeswijsheid! Misschien dat die 'dooddoener'meer tot actie en ander gedrag leidt door een andere formulering: van achterkantcorrectie en -reparatie naar een weloverwogen voorkantsturing!
INCIDENTGEVOELIGHEID
Dit heeft natuurlijk ook gevolgen voor de politiek-bestuurlijke besluitvorming en de verhouding en de afstand tussen politiek en burger. Ik houd van 'haaks denken'. Ik werd dan ook goed bediend door de vice-voorzitter van de Raad van State, Tjeenk Willink, die in een interview met het CDA-blad Christen Democratische Verkenningen zei, dat de afstand tussen politiek en burger eerder te klein dan te groot is. Ik citeer hem:"VVD-fractievoorzitter van Aartsen wees al op de hyperventilatie in het politiek debat. De politieke agenda is veel te incidentgevoelig geworden. Dat wijst eerder op een tekort aan afstand tussen politiek en burger.' Waar of niet waar, het is een interessante haakse visie, die, ook Den Helder, aan het denken moet zetten.
POLITIEKE AGENDA
Naar mijn gevoel vertonen de drie genoemde punten: verantwoordelijkheid nemen, voorkantsturing en incidentgevoeligheid, samenhang. Wordt misschien de incidentgevoeligheid van de politieke agenda ook veroorzaakt door een doorgeslagen oriëntatie op de achterkantcorrectie? En om nog even bij Hofland terug te komen: wordt niet bij het eerste het beste noodsignaal (naar aanleiding van HET incident) de achterkantreparatie zo maar of te makkelijk bij de overheid gelegd?
Ik zou wensen, dat we de agenda's in Den Helder, de maatschappelijke agenda maar zeker ook de politiek-bestuurlijke agenda meer gaan vullen op basis van zorgvuldige overwegingen, waarbij vooraf in ieder geval drie vragen worden gesteld:
- wie is verantwoordelijk?
- wat is echt het probleem; is het een probleem aan de voorkant of aan de achterkant?
- is er sprake van een los incident of van een wezenlijk probleem?
Eigenlijk komt het heel eenvoudig gezegd weer neer op: doe de goede dingen en doe de goede dingen goed. Waarom dan dit hele verhaal? Om ook deze tegeltjeswijsheid van stilstand naar beweging te krijgen.
FEESTJAAR 2004
Ik heb niet uitvoerig willen terugblikken op 2003 en vooruit willen kijken naar 2004. En dat niet alleen, omdat de Helderse Courant en het Helders Weekblad (Kop: Hele jaar door actie in Den Helder!) dat -de terugblik- al zo voortreffelijk hebben gedaan! Maar ook omdat -en ik citeer- 'Voorspellingen vertellen iets over de voorspeller, doch niets over de toekomst.'en 'Goede voornemens hebben meestal een zwak geheugen.'
Ik wil afrondend nog een enkel punt laten oplichten.
1. Op 1 januari is de nieuwe structuur van de gemeentelijke organisatie ingegaan. Daarmee is een basis -niet meer en niet minder- gelegd voor een anders, beter functioneren. Gedrag-en cultuurverandering zijn redelijk weerbarstige en complexe processen, maar Raad en College hopen en verwachten echt, dat in 2004 veel merkbaar beter gaat.
2. Raad en College!
Er is de afgelopen jaren heel veel tijd, aandacht en geld geïnvesteerd in het
verbeteringsproces van het ambtelijk apparaat. Ik denk wel eens: hebben wij
onszelf, de drie gemeentelijke bestuursorganen, Raad, College en burgemeester
niet te kort gedaan? Hebben wij wel voldoende geïnvesteerd in onszelf en in de
verhouding tussen de drie organen? Is 'duaal' niet te veel tegenover elkaar,
niet te veel duel geworden in plaats van samen voor de stad vanuit uiteraard
eigen verantwoordelijkheden? En leren wij voldoende van zaken die nog niet goed
genoeg zijn gegaan of gaan?
Ik ben ervan overtuigd, dat onze stad recht heeft op een kwalitatief beter en professioneler functioneren van de bestuursorganen. En ik ben er van overtuigd, dat onze gemeente daarbij baat zal hebben! De eerste aanzetten daarvoor zijn gegeven. Behalve mikken op quick 'wins' projectmatig grondig aanpakken.
Verantwoordelijkheid nemen, voorkantsturing en agendamanagement zullen daarbij hoofdmotieven zijn! Voor mij ligt hier echt een van de topprioriteiten in 2004! Het moet in 2004 merkbaar beter gaan!
3. 2004 wordt een FEESTJAAR.
Niet alleen, omdat 2004 een eerste-palen-jaar wordt en ik geef wat voorbeelden:
Buitenveld in Julianadorp, Parkzicht aan de Timorlaan, de Doggerswijk,
brandweerkazerne, de Nollen, de Schooten achter de Boerderij, de oude
Golfstroom, volgende fase Duinpark (compliment aan Woningstichting voor dit
oogstrelend nieuwe woongebied). En het Stadshart, zult U zeggen. Daar kunnen we
nu nog niet zo concreet zijn over paal en plek! De signalen uit de stad en
politiek komen bij het College door: maak na jaren van plannen maken (waar niks
mis mee is, integendeel) nu snel een zichtbaar en tastbaar begin; een begin,
dat het vertrouwen verder versterkt, een begin, dat zorgt voor een
zwaan-kleef-aan-effect. U hoort van ons! Het College belooft U in ieder geval
nu al: in 2004 zal de eerste bouwput in het Stadshartgebied verschijnen!
2004 wordt ook een feestjaar, omdat 28 april a.s. Cape Holland, Willemsoord Den
Helder wordt geopend. De Oude Rijkswerf, Cape Holland stonden en staan voor de
ommekeer van Den Helder. Wat we er nu al van kunnen zien, maakt dat reeds
duidelijk. Wat er nog bijkomt, zal dat overduidelijk maken. De opening van Cape
Holland zal een stadsfeest worden, zoals we dat in Den Helder niet eerder
hebben meegemaakt. Een feest van water, wind, zon, uiteraard zon, schepen,
muziek, cultuur en een feest van mensen, van trotse mensen, mensen trots op hun
stad!
Na al deze woorden nu ruimte voor muziek! (Bron: Gemeente Den Helder)
